Hemen hemen her kapsamın ortak noktalarından biri karşılaştırma yapmaktır: Bazen bir kategoriyi diğer kategorilerle karşılaştırsınız, bazen de mevcut gerçekleşeni hedefle ve geçen seneyle.
Kıyas-karşılaştırma sorularına bazı görseller şahane net cevaplar verirken, bazıları vermiyor, hatta aksine durumun anlaşılmasını zorlaştırıyor.
Yazı İçeriği
Karşılaştırma ve kıyas yapmak -özellikle- tüm bütçe modelleri için daha da geçerli. Çalıştığım, yardımcı olduğum ya da danışmanlığını verdiğim tüm modellerin neredeyse 80%’i bütçe modelleri. Büyük kısmı da satış-maliyet-karlılık ve finansal bütçeler.
Hangi soruya hangi görselle cevap verirsek daha etkili olurun sabit bir listesi yok ama best-practice örnekleri var!
İyinin ne olduğunu değerlendirebilmek için önce kötüyü görmek lazım!
Neyi Kullanmayalım!
Ne tür bir karşılaştırma yaparsanız yapın ama pie chart ve donut chart grafiklerini –asla ve asla– bu amaçla kullanmayın! Özellikle de tekil değer sayısının yüksek olduğu boyutları bu görsellerle görselleştirmek kadar anlamsız bir şey yok!
Soldaki pie chart, sağdaki donut. Hangisi daha kötü bilemedim! Ne büyüklükler belli, ne de bir anlam ifade ediyor!
“Yanlış görseli” neresinden düzeltmeye kalksanız elinizde kalır! Daha anlam katar ümidiyle! etiketleri de açalım!
Daha da kötü oldu! Bu görselden olsa olsa ancak güzel bir dart tahtası olur!
Matris Olur mu?
Olur! Ama hangi rapor tipinde kullandığınıza göre işlevi farklı olacaktır.
Bir Power BI modeline eklediğimiz rapor sayfalarını kabaca 2 farklı kategoriye sokmak mümkün: Analitik raporlar, operasyonel raporlar.
Analitik raporlar, kapsam her neyse, konuyla ilgili mevcut durumu detaya boğmadan ama net bir şekilde gösteren rapor sayfalarıdır. Bu tür rapor sayfalarında karar vericiye, nereye bakması gerektiğini ve konunun genel durumunu göstermeye çalışırız.
Operasyonel raporlar, karar vericiye spesifik olarak bir durumla ilgili detay gösterdiğimiz rapor sayfalarıdır.
İş sorusunu örneklendirelim, bunun üzerinden açalım!
Tipik bir satış bütçesinde bütçenin sahibi satış ekibidir. Dolayısıyla soru genel olarak şunun etrafında döner:
- Kim ne kadar sattı, bütçesi neydi, bütçesinin neresinde, geçen seneye göre nasıl?
Matrisini oluşturalım:
Bu matrise bu detayda ihtiyaç var mı? Evet var, ama bu matrisin yeri daha çok operasyonel raporlar!
Bullet Chart Nedir?
Bullet chart, bir gerçekleşen değerini, bir hedefle ve başka bir kıyas değeriyle karşılaştırmak istediğinizde kullanabileceğiniz en ideal görsellerden biri.
Hayret edilecek bir şekilde standart Power BI görselleri arasında değil! Ancak custom görsel olarak appsource’ta kullanabileceğimiz alternatifler mevcut.
Hepsinin benzer kabiliyetleri var, benim tercihim -genelde- Bullet Chart by OKVIZ olanı.
Yukarıda matrisle yanıt verdiğimiz soruyu bir de bullet chart ile görselleştirelim:
Matriste detaylı rakamlar var, büyüklükleri, payları anlamak için conditional format ile desteklenmiş. Ama buna rağmen genel resmi anlamak için matrisi incelemek gerekiyor. Ama 1 dakika ama 5 dakika.
Ama bullet chart konuşuyor!
Üstelik hiçbir rakam göstermemeyi seçmiş olmama rağmen!
Hangi satışçının ne kadar pay sahibi olduğunu, bütçesinin neresinde olduğunu, bütçesinin büyüklüğünü, geçen seneye göre durumunu -rakamları göstermesek bile- bir bakışta anlıyorsunuz.
Hazır görselde yeri gelmişken de tekrar edeyim: Renkleri anlamlı kullanmak önemli! Kırmızı, sarı, turuncu gibi renkler hemen her kültürde uyarı, dikkat, hedef anlamına gelir. Bu yüzden bütçenin rengi kırmızı.
Eğer tasarladığımız rapor sayfası analitik raporsa, kullanmamızın daha iyi olacağı görsellerden biri bu!
Matris değil!
Karar vericiyi bu görselden detaya drillthru ile götürebilirsiniz, tooltip kullanabilirsiniz vs. Detaya boğmadan karşılaştırma/kıyas yapabileceğimiz en ideal görsellerden biri bullet chart.
Area Chart Nedir?
Karşılaştırma/kıyas sorusuna zaman boyutunu da katmak istersek, kullanabileceğimiz ideal görsellerden biri de area chart. Ya da alan grafiği diyebiliriz.
İş sorusu gene benzer, kümülatif olarak gerçekleşeni hem bütçeyle hem de geçen seneyle kıyaslamak istiyoruz.
Matrisi buna benzer olurdu:
Area chart ise bu:
Benzer bir “okuma problemi” bu örnekte de aynı! Durumu anlamak için matrisi incelemek gerekiyor. Ama area chart, aynen bullet chart’ta olduğu gibi, konuşuyor.
“Geçen seneden daha iyiyiz, bütçenin gerisindeyiz, Mayıs’a kadar neredeyse kafa kafaya gidiyorken sonrasında açılmaya başlamısız …” Gibi. Üstelik -gene- hiçbir rakam göstermememize rağmen!
Karşılaştırma/kıyas yapıyorsanız bu iki güzide görsele analitik rapor sayfalarında mutlaka yer vermenizi öneririm.
Diğer Eksenli Görselleri Ne Yapalım?
Ekseni olan bar chart, column chart, line chart vs gibi görseller de elbette karşılaştırma/kıyas için kullanılabilir.
Örneğin line chart -yazıdaki örnek soruya göre- birebir area chart yerine kullanılabilir. Tercihiniz line chart olursa o da olur. Ama area chart -bana sorarsanız- daha etkili bir gösterim.
Bar-column chart görselleri büyüklük anlamak adına kullanılabilir. Ama iş sorusunun ne olduğuna göre çok efektif olmayabilirler.
Yukarıdaki area chart ‘ı column chart’ a çevirdiğimde aynı etkiyi vermekten çok uzak!
Konuşmuyor!
Bu iki -bencileyin süper özel- gösterim şekli, tüm bütçe modellerinde kullandığım görseller.
Benzer görselleri kullandığım bir satış/bütçe rapor seti örneğine bakmak isterseniz buradan.